پنج نوع آزار اینترنتی؛ زنان چگونه می‌توانند ایمن بمانند؟

میلیون‌ها زن و دختربا انواع آزارهای آنلاین مواجهند، از مزاحمت و تعقیب تا دیگر اشکال خشونت مبتنی بر فناوری. سازمان ملل هشدار می‌دهد که این حملات اغلب زنان را از فضای آنلاین دور می‌کند و صدای آنان را خاموش می‌سازد.

در این گزارش پنج نوع رایج خشونت دیجیتال و راهکارهای عملی برای ایمن ماندن را بررسی کرده‌ایم.

خشونت دیجیتال یکی از انواع رو به رشد بدرفتاری است و این روند موجب می‌شود زنان از فضای آنلاین دور شوند. از مزاحمت و تعقیب گرفته تا دیپ‌فیک و داکسینگ، میلیون‌ها زن و دختر هر ساله با انواع آزارهای انترنتی روبه‌رو هستند.

به گفته اتحادیه بین‌المللی مخابرات، نهاد تخصصی سازمان ملل در حوزه فناوری‌های دیجیتال، حدود شش میلیارد نفر در سراسر جهان از اینترنت استفاده می‌کنند و امسال ۲۸۰ میلیون مرد بیشتر از زنان به انترنت دسترسی دارند.

سازمان ملل می‌گوید زنان، دختران و افراد با هویت‌های جنسیتی غیرمتعارف بیشتر هدف قرار می‌گیرند و به دلیل جنسیت خود پیامدهایی شدیدتر و ماندگارتری را تجربه می‌کنند.

مطالعات جهانی که توسط نهاد زنان ملل متحد انجام شده، نشان می‌دهد که تا ۵۸ درصد از زنان و دختران در معرض نوعی از خشونت آنلاین قرار گرفته‌اند.

پنج شکل رایج خشونت دیجیتال چیست؟

۱. مزاحمت اینترنتی (Trolling)

ترولینگ به ارسال پیام‌های تحریک‌آمیز یا توهین‌آمیز به‌صورت عمدی در فضای آنلاین گفته می‌شود، که با هدف ناراحت کردن فرد، برانگیختن واکنش، یا ایجاد تنش انجام شود.

به گفته مرکز مقابله با نفرت‌پراکنی دیجیتال (CCDH)، که یک سازمان غیردولتی امریکایی-بریتانیایی است و با هدف متوقف کردن نفرت‌پراکنی و تکثیر اطلاعات نادرست در انترنت فعالیت می‌کند، افرادی که دست به ترولینگ می‌زنند، اغلب دو گروه هستند:‌

آنهایی که چهره‌های معروف با دنبال‌کنندگان زیاد را هدف قرار می‌دهند تا به جمع بیشتری آزار برسانند؛

و آنهایی که «قدرت منفی اجتماعی» را دوست دارند و از آسیب رساندن به دیگران لذت می‌برند.

افرادی که دست به ترولینگ می‌زنند، می‌توانند دلایل متعددی برای کارشان داشته باشند، و این دلایل از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

ولی آن‌ها معمولاً از ناراحت کردن دیگران لذت می‌برند، بنابراین وقتی کسی به رفتارهای‌شان واکنش نشان می‌دهد، بیشتر تشویق شده و به آزارشان ادامه می‌دهند.

ترولینگ می‌تواند باعث افزایش اضطراب و کاهش اعتمادبه‌نفس در قربانی شود.

۲. افشای اطلاعات شخصی (Doxing)

داکسینگ به انتشار اطلاعات خصوصی افراد در فضای آنلاین گفته می‌شود، که معمولاً با نیت بدخواهانه انجام شود.

این اقدام می‌تواند پیامدهای واقعی مانند تعقیب، تهدید و حتی خشونت جسمی به همراه داشته باشد.

در سال ۲۰۲۱، جی. کی. رولینگ، نویسنده داستان‌‌های هری پاتر، پس از آنکه عکسی از مقابل خانه‌اش که نشانی او را نشان می‌داد، در فضای مجازی پخش شد، اعلام کرد که هدف داکسینگ قرار گرفته است.

ولی پولیس گفت قرار نیست اقدامی علیه افرادی که او را هدف قرار داده‌اند انجام دهد.

از ماه اپریل سال ۲۰۲۲، شرکت متا مالک شبکه‌های فیس‌بوک و اینستاگرام، انتشار نشانی خانه افراد را ممنوع کرد، حتی اگر آن نشانی در اسناد عمومی یا گزارش‌های خبری وجود داشته باشد. کاربران هنوز می‌توانند نشانی خودشان را به اشتراک بگذارند اما دیگران اجازه بازنشر آن را ندارند.

این تغییر براساس توصیه هیئت نظارت شرکت متا برای تقویت حفاظت از حریم خصوصی و کاهش خطر داکسینگ انجام شد.

۳. جعل عمیق تصاویر (Deepfake)

دیپ‌فیک‌، ویدیوها، تصاویر یا فایل‌های صوتی هستند که با استفاده از هوش مصنوعی، طوری ساخته می‌شوند که واقعی به نظر برسند.

این فناوری می‌تواند برای سرگرمی یا حتی تحقیقات علمی استفاده شود، اما گاهی برای جعل چهره سیاستمداران یا رهبران کشورها با هدف گمراه کردن عمدی مردم به‌کار می‌رود.

در سال‌های اخیر از دیپ‌فیک برای تولید تصاویر و ویدیوهای پورنوگرافیک، چه از افراد مشهور و چه از افراد عادی، استفاده بیشتری شده است.

طبق یک نظرسنجی که به سفارش پلیس بریتانیا انجام شده، «یک‌چهارم افراد مشکلی با تولید و انتشار دیپ‌فیک‌های جنسی، حتی بدون رضایت فرد، ندارند، یا نسبت به آن بی‌تفاوت اند.»

در بریتانیا، انتشار یا تهدید به انتشار تصاویر عریان و خصوصی بدون رضایت، براساس قانو�� امنیت آنلای ۲۰۲۳ جرم محسوب می‌شود. این قانون شامل تصاویر ��ستکاری‌شده یا تولیدشده، از جمله دیپ‌فیک‌ها نیز می‌شود.

بسیاری از کشورها، مانند استرالیا و ایرلند نیز قوانین مشابهی برای محافظت از افراد در برابر سوءاستفاده از تصاویر خصوصی دارند.

۴. فریب آنلاین (Grooming)

کودکان و نوجوانان ممکن است در فضای آنلاین هدف فریب‌کاری قرار گیرند. آزارگران از طریق پلتفرم‌های اینترنتی و با ایجاد یک رابطه به ظاهر صمیمانه و قابل‌اعتماد با کودک، سعی می‌کنند او را مورد سوءاستفاده قرار دهند.

این سوءاستفاده ممکن است آنلاین رخ دهد یا آزارگر تلاش کند کودک را در دنیای واقعی ملاقات کند. محتوای ضبط‌شده از جریان این آزار، می‌تواند بارها توسط دیگران بازنشر شده و آسیب را تشدید کند.

چه این بدرفتاری در فضای آنلاین اتفاق بیفتد و چه در دنیای واقعی، تاثیر آن بر سلامت و رفاه کودک می‌تواند طولانی‌مدت بوده و منجر به اضطراب، خودآزاری، اختلالات تغذیه، و حتی میل یا اقدام به خودکشی شود.

۵. آزار و اذیت سایبری (Cyberbullying)

آزار سایبری یا آنلاین به مواردی گفته می‌شود که فردی در شبکه‌های اجتماعی، در پیام‌رسان‌ها، در بازی‌های آنلاین و یا دیگر فضاهای اینترنتی، با زورگویی مواجه می‌شود.

آزار می‌تواند هم‌زمان در فضای آنلاین و آفلاین رخ دهد و گاهی فرد آزارگر در فضای مجازی کسی است که قربانی او را در دنیای واقعی می‌شناسد.

همچنین ممکن است آزار از سوی افرادی صورت گیرد که قربانی هرگز در زندگی واقعی آن‌ها را ندیده، اما از طریق فضاهای آنلاین، بازی‌ها یا شبکه‌های اجتماعی همدیگر را می‌شناسند. آزارگر همچنین ممکن است فردی کاملا ناشناس باشد.

چگونه ایمن بمانیم؟

چند توصیه که از سوی سازمان ملل برای کاهش قربانی شدن در فضاهای آنلاین ارائه شده است:

خطرات نگران‌کننده

ملل متحد می‌گوید برای پیشگیری موثر از خشونت آنلاین و خشونتی که از طریق فناوری انجام می‌شود، درک ویژگی‌های این نوع خشونت و تاثیرات آن بر زنان و دختران ضروری است.

مطالعه‌ای که بخش زنان این سازمان در سال ۲۰۲۱ در کشورهای عربی انجام داد، نشان داد که ۶۰ درصد زنان کاربر اینترنت در همان سال در معرض نوعی از خشونت آنلاین قرار داشته‌اند.

یک مطالعه دیگر در اروپا نشان داد که زنان ۲۷ برابر بیشتر از مردان احتمال دارد در فضای آنلاین با آزار و اذیت روبه‌رو شوند، و گزارش دیگری خاطر نشان می‌سازد که ۹۲ درصد از زنان گفته‌اند خشونت اینترنتی بر سلامت روان و رفاه آن‌ها تأثیر منفی گذاشته است.

به گفته سازمان ملل، زنان فعال در عرصه عمومی، از جمله سیاستمداران، روزنامه‌نگاران و مدافعان حقوق بشر، به‌طور ویژه هدف حملات آنلاین قرار می‌گیرند و این نوع خطرات برای زنان رنگین‌پوست، افراد LGBTQI+ و زنان دارای معلولیت بسیار بیشتر است.

این سازمان کارزاری را برای پایان دادن به خشونت دیجیتال علیه تمام زنان و دختران آغاز کرده که تا ۱۰ دسامبر ادامه خواهد داشت. این کارزار دولت‌ها را فرامی‌خواند تا از اطلاعات شخصی شهروندان محافظت کنند، خشونت دیجیتال را جرم‌انگاری کنند، و شرکت‌های بزرگ فناوری را برای حذف محتوایی که به کاربران آسیب می‌رساند، تحت فشار قرار دهند.