شهروند بریتانیایی-مصری که بیش از ده سال در مصر زندانی بود: دارم یاد می‌گیرم که چگونه به زندگی برگردم

علا عبدالفتاح، فعال طرفدار دموکراسی بریتانیایی-مصری که پس از بیش از یک دهه حبس در مصر آزاد شده است، می‌گوید: «حالا دارم یاد می‌گیرم که چگونه به زندگی برگردم.»

او در مصاحبه با بی‌بی‌سی که اولین گفتگوی علنی‌اش از زمان آزادی‌ در ماه گذشته بود، گفت: «حالم خیلی بهتر از آن چیزی است که انتظار داشتم. خیلی بهتر از آن چیزی که اکثر مردم انتظار داشتند.»

علا عبدالفتاح، ۴۳ ساله، تا ۲۳ سپتامبر، شناخته‌شده‌ترین زندانی سیاسی مصر بود تا اینکه با عفو ریاست‌جمهوری آزاد شد. این آزادی پس از تلاش طولانی خانواده‌اش با حمایت افراد سرشناس از جمله بازیگرانی مانند جودی دنچ و اولیویا کلمن و همچنین با لابی‌گری دولت بریتانیا حاصل شد.

او اکنون مشغول لذت بردن از «چیزهای کوچک زندگی است که در واقع چیزهای بزرگی هستند»: چیزهایی مانند تماشای رقص خواهرزاده دو ساله‌اش، لانا، و دیدن شوق و هیجان پسر ۱۳ ساله‌اش خالد برای موسیقی.

او می‌گوید: «این چیزهای کوچک هستند که اهمیت دارند.» «و غرق شدن فوری در آنها فوق‌العاده بود، شگفت‌انگیز است. هنوز هم شگفت‌انگیز است.»

آقای عبدالفتاح همچنین از حس غریب آزادی پس از روزهای تاریک یاس و ناامیدی در زندان گفت: حس نور خورشید قاهره روی پوستش، دیدن ماه در آسمان شب، و در آغوش کشیدن اعضای خانواده‌اش پس از سال‌ها که تنها تماس انسانی او نگهبانانی بودند که او را بازرسی می‌کردند.

علا عبدالفتاح، نویسنده، روشنفکر و برنامه‌نویس نرم‌افزار، در جریان قیام سال ۲۰۱۱ مصر که منجر به استعفای حسنی مبارک، رئیس‌جمهور سابق، شد، به شهرت رسید.

او چهره‌ای آشنا در میدان تحریر قاهره، نقطه کانونی تظاهرات، بود و خواسته‌های معترضان را برجسته می‌کرد. او در اکتبر همان سال پس از نوشتن مقاله‌ای در مورد کشتار معترضان توسط ارتش مصر دستگیر شد.

آقای عبدالفتاح در سال ۲۰۱۳ دوباره بازداشت و به پنج سال زندان محکوم شد. شش ماه پس از آزادی‌اش، در سپتامبر ۲۰۱۹، پس از به اشتراک گذاشتن پستی در فیس‌بوک در مورد شکنجه، دوباره زندانی شد.

او می‌گوید بدترین شرایط در زندان اسکورپیون در داخل مجتمع زندان تورا در قاهره بود، جایی که اولین بار حبس شد.

آقای عبدالفتاح به بی‌بی‌سی گفت که او در این زندان در حالت قرنطینه کامل بود. «ما اصلاً اجازه خروج از سلول را نداشتیم - نه ساعت ورزش، نه مطالعه، نه موسیقی، نه هیچ چیز. آنجا مکانی زیرزمینی و مرطوب بود.»

افسر زندان به او گفته بود که تا ابد زندانی خواهد بود.

بعد او را به زندان دیگری با شرایط بهتر منتقل کردند، جایی که به او اجازه کتاب خواندن، ورزش کردن و تماشای تلویزیون داده شد. در آنجا او توانست مسابقات لیگ برتر را تماشا کند و محمد صلاح، فوتبالیست مصری، را تشویق کند.

اما برای علا عبدالفتاح و خانواده‌اش، همیشه این ترس وجود داشت که حبس او هرگز به پایان نرسد.

«در مقطعی غرق در افکار خودکشی شدم. دچار یاس و ناامیدی بودم. نمی‌دانستم که آیا می‌توانم دوام بیاورم یا نه. اما زنده ماندم.»

علا عبدالفتاح از دوره تشدید اعتصاب غذایش در سال ۲۰۲۲ گفت. زمانی که حتی از خوردن آب خودداری کرد تا اینکه از هوش رفت و نزدیک بود بمیرد.

او گفت: «وقتی از آن وضعیت بیرون آمدم، اعتصاب غذا را متوقف کردم زیرا کمی از اینکه تا کجا پیش رفته بودم، وحشت کردم.»

این وضعیت منجر به «تغییر عمیقی» در او شد:«من نمی‌توانم آن تغییر را به‌طور کامل بیان کنم، اما با انرژی متفاوتی از آن بیرون آمدم.»

لیلا سویف، مادر ۶۹ ساله علا هم در حالی که برای آزادی پسرش اعتصاب غذا کرده بود، تا آستانه مرگ پیش رفت و دو بار در بیمارستانی در لندن بستری شد.

حالا مبارزه برای آزاد شدن علا عبدالفتاح تمام شده است و او از اینکه دیگر نیازی به نگرانی در مورد مادرش ندارد، احساس «آرامش زیادی» می‌کند. بدیهی است که این احساسی دو طرفه است.

آقای عبدالفتاح امیدوار است که ظرف چند هفته آینده به همراه پسرش، خالد، که اوتیسم دارد و در یک مدرسه ویژه در برایتون درس می‌خواند، به بریتانیا سفر کند.

او می‌گوید: «من مشتاقانه منتظرم که با خالد به ساحل بروم. از سال ۲۰۱۴ به ساحل نرفته‌ام.»

هنوز مشخص نیست که مقامات مصری به او اجازه سفر بدهند. گروه‌های حقوق بشر آنها را به سرکوب سیستماتیک منتقدان متهم می‌کنند و طبق آخرین ارزیابی وزارت امور خارجه آمریکا، «محدودیت‌های زیادی برای آزادی بیان» اعمال کرده‌اند.

هر چند علا عبدالفتاح آزاد شده اما هنوز هزاران زندانی سیاسی در زندان‌های مصر به سر می‌برند.

او هنوز برنامه‌ای برای آینده خود به عنوان یک مرد آزاد، ندارد، اگرچه می‌گوید روزهای فعالیت خیابانی‌اش «قطعاً» به پایان رسیده است.

او به بی‌بی‌سی گفت: «من هنوز به مبارزه و تلاش برای جهانی بهتر متعهد هستم. اما اینکه این به چه معناست و چه شکلی به خود خواهد گرفت، نمی‌دانم.»

علا عبدالفتاح می‌گوید: «من وارد دنیایی بسیار متفاوت می‌شوم و جای خودم را در آن پیدا می‌کنم و فکر می‌کنم فهمیدن اینکه چه کاری باید انجام دهم زمان می‌برد. در حال حاضر، فقط در حالت بهبودی هستم.»