قدرت عفو رؤسای جمهور آمریکا چقدر است و آن‌ها چگونه از این قدرت استفاده می‌کنند؟

جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا، در پایان دوره ریاست‌جمهوری خود بیش از ۶۰ نفر از جمله پسر خودش، هانتر را عفو کرده است.

بایدن در این موضوع تنها نیست. رؤسای جمهور پیش از او نیز نه تنها برای دادن فرصت دوباره به مجرمان، بلکه برای محافظت از افرادی که به آن‌ها نزدیک بوده‌اند، عده‌ای را عفو کرده‌اند.

دونالد ترامپ نیز، همزمان که برای بازگشت به کاخ سفید آماده می‌شود، گفته که یکی از اولین اقداماتش عفو کسانی خواهد بود که به دلیل حمله به کنگره آمریکا در ژانویه ۲۰۲۱ محکوم شده‌اند. هرچند معاون او، جی‌دی ونس، بعدها این اظهارات را تعدیل کرد.

قدرت عفو رئیس‌جمهور در قانون اساسی ایالات متحده ذکر شده و در مقایسه با اختیارات سایر سران دولت‌ها در جهان بسیار گسترده است.

قدرت عفو رئیس‌جمهور آمریکا چقدر است؟

این قدرت در بند دو از اصل دوم قانون اساسی ایالات متحده بیان شده که می‌گوید: «رئیس‌جمهور قدرت خواهد داشت که به‌جز در موارد استیضاح، تعلیق مجازات و عفو برای جرایمی که علیه ایالات متحده رخ داده‌‌اند، اعطا کند».

رؤسای جمهور آمریکا می‌توانند افرادی را که قوانین فدرال و نظامی را نقض کرده‌اند عفو کنند، اما این قدرت شامل قوانین ایالتی نمی‌شود.

این اختیارات از «حق رأفت» که فرمانروایان بریتانیا از آن استفاده می‌کردند، الهام گرفته شده است.

گاهی اوقات فرمانروایان برخی افراد را به دلیل رحم و شفقت، عفو می‌کردند. آن‌ها هم‌چنین گاهی به منظور آرام کردن یک شورش مردمی، به شکل گروهی عده‌ای را عفو می‌کردند.

ایوان مورگان، استاد تاریخ آمریکا در کالج دانشگاهی لندن می‌گوید: «فرمانداران مستعمرات پیش از استقلال، این حق رأفت را به نمایندگی از فرمانروای بریتانیا در آمریکا اجرا می‌کردند. بنابراین این حق از قبل برای مردم وجود داشت. بنیان‌گذاران آمریکا معتقد بودند که این حق باید حفظ شود.»

هنگامی که قانون اساسی آمریکا تدوین می‌شد، بحث‌هایی در مورد اینکه عفوها باید توسط رئیس‌جمهور یا توسط کنگره صادر شود، مطرح بود.

الکساندر همیلتون - اولین وزیر دارایی آمریکا - همکارانش را قانع کرد که رئیس‌جمهور باید این قدرت را داشته باشد.

او در مجموعه مقالاتی به نام «مقالات فدرالیست» - نوشت که: «یک نفر برای بخشش حکومت نسبت به یک گروه از افراد، انتخاب بهتری است.»

او همچنین گفت رؤسای جمهور می‌توانند سریعاً عفوهایی برای آرام کردن یک شورش مردمی صادر کنند، در حالی که کنگره برای انجام این کار بسیار زمان‌بر خواهد بود.

او نوشت: «فرآیند طولانی فراخواندن مجلس قانون‌گذاری یا یکی از شاخه‌های آن برای تأیید این اقدام، اغلب منجر به از دست رفتن فرصت طلایی خواهد شد.»

رؤسای جمهور چگونه از قدرت عفو استفاده کرده‌اند؟

اولین عفو توسط جورج واشنگتن، اولین رئیس‌جمهور آمریکا، صادر شد و هدف آن آرام کردن یک بحران سیاسی بود.

او دو نفر را که به دلیل خیانت در شورش ویسکی در سال ۱۷۹۴ محکوم شده بودند، آزاد کرد. این شورش به دلیل مالیات جدید بر مشروبات الکلی رخ داده بود.

در سال ۱۸۶۸، اندرو جانسون رئیس‌جمهور وقت آمریکا، جفرسون دیویس، رئیس‌جمهور ایالات مؤتلفه و دیگرانی را که در جنگ داخلی با ایالات متحده مخالف بودند، عفو کرد.

شاید بحث‌برانگیزترین استفاده از این قدرت توسط جرالد فورد در سال ۱۹۷۴ صورت گرفت. او سلف خود، ریچارد نیکسون را برای هر جرمی که ممکن بود در ارتباط با رسوایی واترگیت مرتکب شده باشد، عفو کرد. فورد گفت که این تصمیم برای التیام دردهای ملت بوده است.

مورگان می‌گوید: «این بار، قدرت رئیس‌جمهور برای عفو کسی به کار گرفته شد که به جرمی محکوم نشده بود، بلکه ممکن بود مرتکب شده باشد. این بدان معنا بود که ما هرگز نمی‌توانستیم بدانیم نیکسون به چه جرمی ممکن بود که محکوم شود.»

در سال ۲۰۰۱، بیل کلینتون رئیس‌جمهور وقت، نابرادری‌اش راجر کلینتون را برای جرمی مرتبط با مواد مخدر در سال ۱۹۸۵ عفو کرد.

کلینتون همچنین مارک ریچ، تاجر تحت تعقیب در آمریکا را به دلیل کلاهبرداری، فرار مالیاتی و تجارت غیرقانونی عفو کرد. او این عفو را پس از آن اعلام کرد که همسر ریچ کمک مالی بزرگی به کتابخانه ریاست‌جمهوری کلینتون انجام داد.

کلینتون بعدها گفت که از صدور این عفو پشیمان است، اما انکار کرد که این هدیه بر تصمیم او تأثیری داشته است.

دونالد ترامپ در اولین دوره ریاست‌جمهوری‌اش چارلز کوشنر، پدر دامادش جرد را برای تخلفات مالیاتی عفو کرد.

او همچنین متحدان سیاسی خود از جمله استیو بنن، پل منافورت و راجر استون را که به جرایم مختلفی محکوم شده بودند، عفو کرد.

در دسامبر ۲۰۲۴، جو بایدن پسرش هانتر را در حالی که منتظر صدور حکم در دو پرونده بود عفو کرد؛ یکی به دلیل دروغ گفتن درباره مصرف مواد مخدر هنگام خرید یک قبضه اسلحه و دیگری برای تخلفات مالیاتی.

مشابه عفو جرالد فورد برای نیکسون، این عفو همچنین مصونیتی برای هانتر ایجاد کرد تا از هرگونه اتهام آتی برای جرایمی که ممکن است از ابتدای سال ۲۰۱۴ مرتکب شده باشد، محافظت شود.

اندرو نوواک، دانشیار حقوق در دانشگاه جورج میسون واشنگتن، می‌گوید: «استفاده از عفو برای منافع شخصی رئیس‌جمهورها اکنون بسیار آشکارتر از گذشته است.»

او افزود: «بنیان‌گذاران قانون اساسی آمریکا بر این باور بودند که قانون اساسی به طور ضمنی استفاده از عفو برای منافع شخصی را ممنوع می‌کند. شاید ما شاهد فرسایش یک هنجار سیاسی طی سال‌ها بوده‌ایم.»

قدرت عفو در آمریکا در مقایسه به دیگر کشورها چگونه است؟

به گفته دکتر نوواک، بسیاری از کشورها قوانینی دارند که به افراد در قدرت اجازه می‌دهد احکام دادگاه‌ها را نادیده گرفته و بخشش اعطا کنند.

او می‌گوید: «در حدود دو سوم از کشورهایی که بررسی کرده‌ام، قوانین اساسی آن‌ها به رئیس‌جمهور اجازه می‌دهد فقط برای مجرمان محکوم‌شده عفو صادر کند. آن‌ها از عفو برای محکومیت‌هایی که هنوز اتفاق نیفتاده‌اند، جلوگیری می‌کنند.»

این امر با آمریکا متفاوت است؛ جایی که رؤسای جمهور عفوهایی را به عنوان سپر در برابر پیگردهای آینده اعطا کرده‌اند.

او اضافه می‌کند: «همچنین یک روند جهانی به سمت بررسی عفوها توسط نهادی ثانویه وجود دارد. هیئت‌ها یا کمیته‌هایی اغلب این توصیه‌ها را ارائه می‌دهند.»

در کشورهایی مانند هند، رئیس‌جمهور عفو را با مشورت کابینه وزیران اعطا می‌کند و این عفوها گاهی تحت بازبینی قضایی قرار می‌گیرند.

در بریتانیا قدرت‌های عفو سلطنتی اکنون به وزرای دولت مانند وزیر دادگستری واگذار شده است. کمیسیون بازبینی پرونده‌های کیفری که در سال ۱۹۹۷ تأسیس شد، وظیفه بازبینی موارد احتمالی اشتباهات قضایی را بر عهده دارد که سپس برای تجدیدنظر فرستاده می‌شوند.

رؤسای جمهور آمریکا چگونه استفاده از قدرت عفو را تغییر داده‌اند؟

از سال ۱۷۸۹ رویه استاندارد در آمریکا این بوده است که وزیر دادگستری و وزیر خارجه فهرستی از افرادی که شایسته عفو هستند تهیه کرده و برای تأیید به رئیس‌جمهور ارائه دهند. از سال ۱۸۹۴ این کار توسط دفتر وکیل عفو انجام شد.

اما طی یک قرن گذشته رؤسای جمهور تمایل کمتری به عفو مجرمان عادی بر اساس توصیه‌های وکیل عفو داشته‌اند.

فرانکلین دی روزولت بین سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵، دو هزار ۸۱۹ را عفو کرد.

هری ترومن بین سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۵۳، هزار و ۹۱۳ را عفو کرد.

جرج اچ دبلیو بوش در دوره ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۳، تنها ۷۴ را عفو کرد.

باراک اوباما بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۷، ۲۱۲ را عفو کرد.

دونالد ترامپ بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، ۱۴۳ را عفو کرد.

تا ۱۳ ژانویه ۲۰۲۵، جو بایدن تنها ۶۵ نفر را عفو کرده است.

دکتر نوواک می‌گوید: «در حالی که رؤسای جمهوری مانند بیل کلینتون، جو بایدن و دونالد ترامپ عفوهای کمتری صادر کرده‌اند، تمایل داشته‌اند تعداد بیشتری از این عفوها را به نزدیکان خود اختصاص دهند.»

او افزود: «ای کاش رؤسای جمهور بیشتر از این عفوها برای نشان دادن رحمت به مجرمان عادی استفاده می‌کردند، نه دوستان و اعضای خانواده خود. موارد بسیاری از بی‌عدالتی وجود دارد که روی هم انباشته شده و این اختیارات می‌توانست به شکل بهتری مورد استفاده قرار گیرد.»